نگاهی سریع به محتوا
پیچ و مهره، از جمله اجزای بنیادی در صنایع ساختمانی، خودروسازی، الکترونیک و صنایع دیگر هستند که بدون آنها اتصال و مونتاژ قطعات با دقت و استحکام لازم ممکن نیست. در این مقاله، به بررسی عمیق تر و جامع انواع پیچ و مهره، ویژگی ها و کاربردهای صنعتی آنها می‌پردازیم. شما با ورود به هر صنعت یا خانه، با مجموعه‌های مختلفی از پیچ و مهره مواجه می‌شوید که هر کدام وظایف و کاربردهای خاص خود را دارند. این اجزا، نه تنها برای اتصال قطعات مورد استفاده قرار می‌گیرند، بلکه در برخی موارد، نقش حیاتی در ایجاد استحکام و پایداری سازه‌ها و وسایل دارند.
هدف از این مقاله، آشنایی شما با انواع مختلف پیچ و مهره، مشخصات فنی، کاربردهای صنعتی و راهنمایی برای انتخاب و استفاده بهینه از آنهاست. این مقاله به شما امکان می‌دهد تا با انتخاب درست و مناسب پیچ و مهره برای هر نوع پروژه، بهبود کیفیت و کارایی کارهای خود را تجربه کنید. با ما همراه باشید تا به شما راهنمایی کاملی در انتخاب و استفاده از پیچ و مهره‌ها ارائه دهیم.
پیچ چیست؟ مشخصات فنی و بررسی تخصصی + اجزای آن
پیچ یکی از اجزای اساسی در اتصالات صنعتی و ساختمانی است که برای اتصال دو قطعه به یکدیگر با استفاده از نیروی گشتاور (تورق) استفاده می‌شود. این قطعه با یک رزوه (شانه) استفاده می‌شود که بر روی سطح مواد مورد نظر قرار می‌گیرد و با گردش پیچ، در جای خود قفل می‌شود. همچنین پیچ‌ها به دو دسته کلی بامهره و بی‌مهره تقسیم می‌شوند. که پیچ‌ها بی‌مهره نوک تیز داشته و در مقابل پیچ‌های مهره‌دار دارای نوک تخت هستند.
مشخصات فنی پیچ‌ها
در ادامه یک لیست از انواع پیچ ها را معرفی می‌کنیم:
- پیچ solted
- پیچ چهارسو
- پیچ ترکیبی
- پیچ مربعی
- سوکتی
- پیچ ستاره‌ای
- پیچ لگ
- پیچ با کلگی مخروطی شکل
- پیچ تخت
- پیچ کروی
- پیچ تابه‌ای
- پیچ گرد
- پیچ شش گوش
- پیچ دکمه ای
- پیچ فیکس
- پیچ تراست
- پیچ خود رزوه زن
- پیچ خودکار
- پیچ سر مته
- پیچ چوب
- پیچ بتن
- پیچ کف سازی
- پیچ نئوپان
- پیچ‌های ام دی اف
- پیچ بشکه
- انواع پیچ ماشین
- پیچ ورق کاری
- پیچ کالسکه‌ای
- پیچ الیت
- پیچ پروانه ای
- پیچ آسانسور
- پیچ لوله‌ای
- انواع پیچ متخلخل
- ال شکل
- پیچ لنگر
- پیچ چشمی
- پیچ مغزی
- پیچ متری
- استاد بولت
- یو بولت
- جی بولت
- هنگر بولت
- انکر بولت
- تی بولت
در بخش بعدی به معرفی هر کدام از این پیچ‌ها پرداخته و کاربرد هر کدام را به اختصار معرفی می‌کنیم. همچنین با قرار دادن تصویر هر کدام از پیچ‌ها درک بهتری از این ابزار را انتقال خواهیم داد.
انواع پیچ‌ها از لحاظ درایو
در این نوع طبقه بندی، شکل کلگی، جنس و ابعاد پیچ اهمیتی ندارند و تنها به درایور پیچ توجه می‌شود که به شیارهای موجود روی کلگی پیچ اشاره دارد. این مدل طبقه‌بندی بیشتر برای استفاده‌هایی است که در آنها نوع درایوری که برای باز و بسته کردن پیچ استفاده می‌شود، اهمیت دارد.
پیچ سر تخت (solted)
پیچ چهارسو
پیچ ترکیبی
پیچ سوکتی یا آلنی
پیچ ستاره‌ای
پیچ لگ
انواع پیچ از لحاظ کلگی
پیچ‌ها از لحاظ شکل کلگی به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند این شکل این کلگی ها برای ثبات پیچ، باز کردن پیچ با آچار و همچنین نوع سطح قرار گیرنده بستگی دارد.
پیچ با کلگی مخروطی شکل
پیچ تخت
پیچ کروی
پیچ تابه‌ای
پیچ گرد
پیچ شش گوش
پیچ دکمه ای
پیچ فیکس
پیچ تراست
انواع پیچ از لحاظ کاربرد
انواع مختلفی از پیچ‌ها بر اساس کاربردهای خود مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای مثال، پیچ‌های چهارسو و پیچ‌های آلن به عنوان پیچ‌های امنیتی شناخته می‌شوند و در اتصالاتی که نیاز به جلوگیری از لغزش و خوردن پیچ وجود دارد، استفاده می‌شوند. پیچ‌های فیلیپس یا پیچ‌های صاف به عنوان پیچ‌های استاندارد در بسیاری از کاربردهای عمومی استفاده می‌شوند، در حالی که پیچ‌های با کلگی‌های خاص مانند پیچ‌های ستاره‌ای برای کاربردهای خاصی مانند صنایع خودروسازی و الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر نوع پیچ بر اساس نیازهای مختلف کاربران، قابلیت‌ها و مزایای منحصر به فرد خود را دارد و بر اساس این نیازها در انواع مختلفی از صنایع و کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرد. در ادامه به معرفی این نوع از پیچ‌ها می‌پردازیم:
پیچ خود رزوه زن
پیچ خودکار
پیچ سر مته
پیچ چوب
پیچ بتن
پیچ کف سازی
پیچ نئوپان
پیچ‌های ام دی اف
پیچ بشکه
انواع پیچ ماشین
پیچ ورق کاری
پیچ کالسکه‌ای
پیچ الیت
پیچ پروانه‌ای
پیچ آسانسور
پیچ لوله‌ای
پیچ متخلخل
پیچ ال شکل
پیچ لنگر
پیچ چشمی
پیچ مغزی
پیچ متری
استاد بولت
یو بولت
جی بولت
هنگر بولت
انکر بولت
تی بولت
نکاتی برای تشخیص نوع پیچ
- علامت: برخی از پیچ‌ها دارای علامتی مانند فلش یا حرف “L” هستند که نشان‌دهنده چپ‌گرد بودن آنها است. این علامت‌ها معمولاً بر روی سر پیچ قرار دارند و کمک می‌کنند تا پیچ را به درستی باز و بسته کنید.
- شیار: پیچ‌های چپ‌گرد معمولاً دارای شیارهایی با زاویه هستند. این شیارها به شما کمک می‌کنند تا پیچ‌های چپ‌گرد را از پیچ‌های دیگر تشخیص دهید. به طور کلی، شیارهای پیچ‌های چپ‌گرد عمیق‌تر و زاویه‌دارتر هستند نسبت به پیچ‌های راست‌گرد.
- شکل رزوه: اگر شکل رزوه پیچ استوانه‌ای و با نوک تخت باشد، عموما پیچ‌های بامهره هستند. همچنین درغیر اینصورت اگر پیچ دارای نوک تیز باشد از دسته‌ی پیچ‌های بی‌مهره است.
این نکات مهم به شما کمک می‌کنند تا به راحتی نوع پیچ را تشخیص دهید و از آن به درستی استفاده کنید. همچنین، همیشه به دقت نشانه‌ها و شیارهای پیچ‌ها توجه کنید تا از انجام کارهای اشتباه جلوگیری کنید.
مهره چیست؟ بررسی تخصصی
مهره، یکی از اجزای اساسی در اتصالات مکانیکی و ساختمانی است که برای تقویت و استحکام بخشی از اتصالات از طریق پیچ‌ها و مهره‌ها استفاده می‌شود. این قطعه با شکل دایره‌ای یا چهارگوش متوالی و مسطح و با سوراخ در مرکز آن، طراحی شده است که به کمک یک پیچ وارد سوراخ گردد و سپس با گردش پیچ، محکم شود. مهره علاوه بر تقویت اتصال، از پراکندگی نیروها بین قطعات نیز مسئولیت دارد.
- قطر و اندازه مهره: مهره‌ها در اندازه‌ها و ابعاد مختلفی موجودند که بستگی به نوع پیچ و اتصال مورد نظر دارد. ابعاد مهره‌ها معمولاً به میلیمتر یا اینچ اندازه گرفته می‌شود.
- جنس ساخت مهره: مهره‌ها از جنس‌های مختلفی مانند فولاد کربنی، استنلس استیل، آلومینیوم و پلاستیک ساخته می‌شوند. انتخاب جنس مناسب بر اساس محیط و شرایط استفاده از مهره بسیار اهمیت دارد.
- نوع مهره: مهره‌ها ممکن است دارای نوع مختلفی باشند، از جمله مهره‌های معمولی، مهره‌های ضد ریزش، مهره‌های خود برگشت و غیره که بستگی به نوع کاربری و نیاز اتصال دارد.
- پوشش سطحی: برخی از مهره‌ها ممکن است دارای پوشش‌های سطحی مانند روکش ضد زنگ (Galvanized) یا روکش ضد خوردگی (Coated) باشند که برای مقاومت در برابر عوامل خارجی و افزایش عمر مفید آنها استفاده می‌شود.
- طرح و شکل مهره: طرح و شکل مهره‌ها می‌تواند متنوع باشد، از جمله مهره‌های با سر خمیده، مهره‌های با شکل چهارگوش، و غیره که بستگی به نیاز و شرایط مورد استفاده دارد.
مهره‌ها به عنوان یکی از اجزای کلیدی در اتصالات مکانیکی، با توجه به مشخصات فنی مورد نیاز، به بهترین شکل می‌توانند به استحکام و پایداری اتصالات کمک کنند. در ادامه یک لیست از انواع مهره ها را معرفی می‌کنیم:
- مهره چهارگوش
- مهره شش گوش
- مهره شش گوش باریک
- مهره شش گوش سنگین
- مهره چشمی
- مهره سر بسته
- مهره واشر دار
- مهره شیار دار
- مهره بالدار
- مهره اتصال
- مهره کی
- مهره تی
معرفی انواع پیچ و کاربرد هر کدام + عکس آنها
پیچ سر تخت (solted): این نوع پیچ‌ها که بر روی کلگی یک شیار صاف دارند، برای استفاده با پیچ گوشتی طراحی شده‌اند. با این حال، مشکلاتی مانند لغزش پیچ گوشتی ممکن است به وجود آید، به خصوص زمانی که شیار صاف بوده و لبه‌های آن ساییده شده باشند. برای جلوگیری از این مشکلات، می‌توان از روش‌هایی مانند استفاده از پیچ‌های با شیارهای عمیق‌تر یا استفاده از وسایل جانبی مانند واشرها یا اجزای برخوردار از طراحی خاصی که به جلوگیری از لغزش کمک کنند، استفاده کرد. همچنین، استفاده از پیچ‌های با کیفیت و مناسب برای اتصالات مهم نیز می‌تواند از بروز مشکلاتی مانند لغزش پیچ گوشتی جلوگیری کند.
پیچ چهارسو (phillips): روی کلگی پیچ چهارسو یک علامت ضربدر وجود دارد که به آن “فیلیپس” در انگلیسی و “پیچ چهارسو” در فارسی معروف است. احتمال لغزش پیچ گوشتی بسیار کم است، زیرا پیچ گوشتی از هر چهار طرف داخل درایو قفل می‌شود. طول شیار پیچ چهارسو کوتاه‌تر از طول شیار پیچ صاف است و با نیروی کمتری می‌توان آن را باز کرد.
پیچ ترکیبی: پیچ ترکیبی یک نوع پیچ است که از ترکیب دو نوع پیچ مختلف تشکیل شده است. این نوع پیچ دارای یک شیار صاف بلند و یک شیار ضربدر کوتاه است. عموماً این نوع پیچ از ترکیب پیچ چهارسو با پیچ شیار صاف به وجود می‌آید. استفاده از این نوع پیچ به دلیل ترکیب ویژگی‌های مختلف این دو نوع پیچ، برای برخی اتصالات خاص و کاربردهای خاصی مناسب است. به عنوان مثال، می‌توان از این نوع پیچ در اتصالاتی که نیاز به استحکام و پایداری بالا دارند و همچنین نیاز به سهولت و راحتی در باز و بسته کردن پیچ وجود دارد، استفاده کرد.
پیچ مربعی: پیچ مربعی، همانطور که از نامش مشخص است، دارای درایوی به شکل یک مربع است که توسط شخصی به نام رابرتسون در سال ۱۹۰۸ ساخته شده است. این نوع پیچ در زبان انگلیسی به نام “پیچ رابرتسون” شناخته می‌شود. اگر رؤس پیچ مربعی دارای شیارهای عمیق‌تری باشند، می‌توان برای باز کردن آنها از پیچ گوشتی چهارسو استفاده کرد. این ویژگی باعث افزایش کارایی و سهولت در استفاده از این نوع پیچ می‌شود، زیرا این نوع پیچ‌ها به دلیل شیارهای عمیق‌تر در رؤس، به طور معمول جلوگیری از لغزش پیچ گوشتی را ایجاد می‌کنند و باعث افزایش قدرت گردش و کنترل بهتر در زمان باز و بسته کردن می‌شوند.
سوکتی: در پیچ سوکتی، شیار درایو بر روی پیچ‌های مربعی به صورت شش گوش است که اغلب به آنها “پیچ آلن” هم گفته می‌شود. این شیار با شش گوش به پیچ‌های مربعی امکان انتقال گشتاور بیشتری را می‌دهد و امکان استفاده از یک درایور آلن را فراهم می‌کند. استفاده از پیچ‌های آلن در برخی اتصالات، به دلیل قدرت بیشتر در انتقال گشتاور، عدم لغزش درایور و کارایی بالاتر، بسیار معمول است.
پیچ ستاره‌ای: پیچ‌های با شیار درایو به صورت ستاره یا همان پیچ تورکس، برای باز و بسته شدن نیاز به افراد متخصص دارند. شیار درایو به شکل ستاره بر روی این پیچ‌ها برای اتصالات حساس و محکم مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع پیچ‌ها، همانند پیچ‌های چهارسو، می‌توانند گشتاور زیادی را تحمل کنند و به دلیل شکل خاص درایو، امکان انتقال گشتاور بیشتری را فراهم می‌کنند. به علاوه، استفاده از شیار درایو به صورت ستاره باعث کاهش خطر لغزش درایور و افزایش کارایی و دقت در استفاده می‌شود.
پیچ لگ: این نوع پیچ‌ها قسمتی از اتصالات هستند که بر روی آنها شیارها قرار می‌گیرد و می‌توانند شکل‌ها و زوایای مختلفی را داشته باشند. تفاوت در شکل کلگی این پیچ‌ها می‌تواند میزان نیروی مورد نیاز برای باز و بسته کردن آنها را تغییر دهد. به عنوان مثال، پیچ‌های با شیار درایو به شکل چهارسو معمولاً نیاز به درایورهای فیلیپس دارند و برای باز و بسته کردن آنها از نیروی بیشتری نیاز است. از طرفی، پیچ‌های با شیار درایو به شکل ستاره (پیچ تورکس) ممکن است با نیروی کمتری قابل باز و بسته کردن باشند، اما به دلیل شکل خاص درایو، امکان انتقال گشتاور بیشتری را فراهم می‌کنند. این تفاوت‌ها در شکل کلگی پیچ‌ها، تأثیر زیادی بر کارایی و کاربری آنها دارد.
پیچ با کلگی مخروطی شکل: زاویه کلگی معمولاً بیشتر از زاویه روی بسته پیچ است و این زاویه عمدتاً ۹۰ درجه است. در صورت تغییر در زاویه روی بسته پیچ، زاویه مخروط روی پیچ نوشته می‌شود. اغلب مخروط کلگی به طور مستقیم به بدنه پیچ وصل شده است، اما در صورتی که مخروط بزرگتر از بدنه باشد، روی پیچ عبارت “آندرکات” نوشته می‌شود. این موارد نشان‌دهنده جزئیات مهمی در مورد اتصالات پیچ و مهره است که برای انتخاب و استفاده صحیح آنها بسیار اهمیت دارند.
پیچ تخت: در بسیاری از موارد، نحوه اتصال کلگی به پیچ به صورت مخروطی است، اما سر آن کاملاً تخت و صاف است. این نوع اتصالات عمدتاً برای مواردی استفاده می‌شوند که پس از وصل شدن، هیچ برآمدگی یا تنوعی در سطح جسم احساس نشود، به عبارت دیگر، اتصالی کاملاً محکم و بدون برآمدگی فراهم می‌کنند. این نوع اتصالات معمولاً در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرند که زیبایی و استحکام اتصالات بسیار مهم است، مانند در صنایع مختلف، مبلمان، خودروسازی، و ساختمان‌های مدرن.
پیچ کروی: در این نوع پیچ‌ها، کلگی به صورت کمان یک بیضی است. همانند پیچ‌های تخت، درون قطعه قرار می‌گیرد و زاویه‌ای که به صورت کمان دارند باعث می‌شود که پیچ به طور کامل درون قطعه قرار گیرد. تنها قسمتی از پیچ که بیرون قطعه باقی می‌ماند، محلی است که می‌خواهیم پیچ گوشتی را داخل پیچ بگذاریم تا بتوانیم به راحتی آنها را باز و بسته کنیم.
پیچ تابه‌ای: سری کله‌ای در این نوع پیچ‌ها می‌تواند به صورت تخت یا بیضوی باشد، اما محل اتصال کلگی به خود بدنه پیچ کاملاً صاف و همانند یک ماهیتابه است. به همین دلیل به آن پیچ ماهیتابه می‌گویند. این محل اتصال به صورت کاملاً تخت و وسیع است تا نیروی ضربه را به طور کامل روی سطح پیچ توزیع کند. این ویژگی باعث می‌شود که پیچ در اثر ضربه‌های متعدد یا فشار تغییر شکل ندهد، زیرا نیرو به مساحت بیشتری از یک نقطه وارد می‌شود و به این ترتیب توانایی پذیرش فشار و ضربه را افزایش می‌دهد.
پیچ گرد: کلگی پیچ‌های گرد مانند پیچ‌های ماهیتابه‌ای به طور مستقیم به بدنه پیچ وصل می‌شود، با این تفاوت که کلگی کاملاً به صورت دایره و برجسته است و زمانی که بر روی قطعه کار استفاده می‌شود، یک برآمدگی روی سطح وجود دارد. وجود کلگی به صورت دایره‌ای باعث می‌شود که در صورت برخورد دست یا اشیای دیگر به محل پیچ، آسیبی به آنها وارد نشود و ایمنی بیشتری فراهم شود. این نوع پیچ‌ها عمدتاً برای اتصال سرویس خواب در زیر کار استفاده می‌شوند، زیرا این پیچ‌ها برای اتصال در محیط‌های باز و مستعد به برخورد با اشیاء مختلف استفاده می‌شوند.
پیچ شش گوش: کلگی این نوع پیچ‌ها به صورت شش گوش است و با پیچ‌هایی که شیارهای آن به صورت شش گوش است، کاملاً متفاوت است. شیارهای بر روی این پیچ‌ها می‌توانند به صورت تک خط یا دو خط باشند. از این پیچ‌ها برای اتصال قطعات سنگین استفاده می‌شود، زیرا با کلگی شش‌گوشه و شیارهای مناسب، توانایی تحمل فشار و وزن بیشتری را دارند و اتصالات محکمی را فراهم می‌کنند.
پیچ دکمه ای:
پیچ فیکس:
پیچ تراست:
پیچ خود رزوه زن:
پیچ خودکار:
پیچ سر مته:
پیچ چوب:
پیچ بتن:
پیچ کف سازی:
پیچ نئوپان:
پیچ‌های ام دی اف:
پیچ بشکه:
انواع پیچ ماشین:
پیچ ورق کاری:
پیچ کالسکه‌ای:
پیچ الیت:
پیچ پروانه‌ای:
پیچ آسانسور:
پیچ لوله‌ای:
پیچ متخلخل:
پیچ ال شکل:
پیچ لنگر:
پیچ چشمی:
پیچ مغزی:
پیچ متری:
استاد بولت:
یو بولت:
جی بولت:
هنگر بولت:
انکر بولت:
تی بولت:
